Mijn bijdrage congres schoolleiders Brussel, 9 december 2016: Zin Verbindend Leiderschap.Alle 120 deelnemers hebben een gesigneerd exemplaar van het boek Theatervoorstellingen in Organisaties gekregen.
De kracht van organisatie als theater is dat iedereen direct op het netvlies heeft wat er echt speelt in de eigen organisatie. Het is heel beeldend, waardoor mensen vaak direct veel beter snappen hoe mensen in de organisatie opereren – en dan vooral in de onderstroom.
Bovenstroomse en onderstroomse redeneerpatronen
Mensen werken vaak volgens een vast redeneerpatroon. Ze zeggen niet wat ze denken. Ze spelen dus in het bovenstrooms theater het spel mee. Maar hun onderstroomse redeneerpatronen kom naar voren als ze even in hun vertrouwde en veilige omgeving zijn: bij de koffiemachine of op de afdeling. Er zijn heel veel acteertalenten binnen organisaties. De metafoor van het theater brengt dat prachtig over de bühne. Wie speelt de hoofdrol in welke spotlight, wie acteren backstage? En wie is de regisseur? Je ziet het plaats vinden, gewoon even tijdens het werk op de afdeling. Bij werkoverleg of bij presentatie van het nieuwe beleidsplan door de directie. Ja, ook de directie speelt een eigen favoriet spel.
Spelers in actie
Let er maar eens op! De voorstellingen duren meestal niet zo lang. Dan zegt bijvoorbeeld Pim met een wegwerpgebaar; "moet je dit nu weer zien …. Heb je de interne mail van de directie al gelezen? We moeten nu kennelijk …. Hoe bedenk je zoiets”? Hij kijkt uitnodigend om zich heen. En ook de anderen laten zich horen.
Ja, want de anderen moeten immers meespelen. Alleen op de bühne is wat eng.
De spelbreker
Soms gaat iemand tegen de hoofdrolspeler in; wie, de intrigant? Of is het iemand die het spel als interveniërende spelbreker wil doorbreken omdat het niet meer functioneel is? In het boek Theatervoorstellingen in Organisaties komen vier inteventierollen naar voren. De toeschouwer volgt de voorstelling en maakt een sociale analyse. De coach stelt ‘onnozele’ vragen, juist om de mensen aan te zetten tot reflectie. De nar prikt en prikt door, haalt de spelers uit de comfortzone. En soms overdrijft hij de essentie van het spel om te ridiculiseren. De nar wil immers spiegelen. De contretiseerder bekijkt met de speler of er effectiever benaderingen zijn.
Een directielid die laatst deelnam aan een leergang zei; "dit is een managementboek dat je met een glimlach van kaft tot kaft leest. Ik zag het mijn eigen mensen doen tijdens het lezen".
'Theatervoorstellingen in Organisaties' is te bestellen bij 
download - pdf - >> 'Zin Verbindend Leiderschap - Congrespaper'