Marnix Krop is jarenlang ambassadeur voor Nederland geweest in Berlijn en was o.a. directeur-generaal Europa van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Zijn boek Hart van Europa; hoe Duitsland ons uit de crisis voert en tegen welke prijs verscheen in 2014 en is nog steeds actueel.

 

Duitsland heeft zich in de afgelopen 70 jaar als een politieke dwerg gedragen vanwege haar besef een barbaarse oorlog te hebben gevoerd. Maar door de eurocrisis werd Duitsland niet alleen een economische reus maar ook politiek. De Europese eenheid versterken in de eurozone en financiële markten kalmeren zijn speerpunten van Duits beleid. De eenvoud in het optreden van mevrouw Merkel deed de weerstand bij de andere regeringsleiders verstommen.

 

Duitsland is daarmee het Hart van Europa, zo luidt de titel van het door Marnix Krop geschreven boek. En de ondertitel, hoe Duitsland ons uit de crisis voert en tegen welke prijs schetst goed de rol van het nieuwe Duitsland en de voorwaarden die zij stelt voor haar leidinggevende rol. Op hulp van Duitsland kan men rekenen, mits de eigen boel op basis van eigen verantwoordelijkheid op orde wordt gebracht, stelt Krop vast. Die voorwaarde hebben de Grieken ervaren. ‘Geen solidariteit zonder soliditeit’, is de stelling van Merkel.

 

De vraag of er meer of minder (of vooral beter) Europa moet komen is een vraag voor alle regeringen maar zeker ook voor Duitsland. Bij de geboorte van de euro hebben de toenmalige regeringsleiders onvoldoende stilgestaan bij de vraag of een muntunie mogelijk is zonder politieke unie. Was er toen wel sprake van voldoende ‘verenigd zijn’ om de Europese Unie te dragen? Als dat niet zo was, was het dan wel verantwoord om een gemeenschappelijke munt te lanceren? Dat zijn nog steeds de kernvragen waartoe men zich gesteld ziet; helemaal met de
toenemende schuldenlast. Bondskanselier Kohl was voorstander van een krachtig Europa met ruime bevoegdheden voor Brussel. Maar veel andere regeringsleiders niet. Daardoor kwamen de politieke unie en ook de economische unie niet van de grond.

 

Krop beschrijft de aarzelende besluitvorming in de Duitse politiek gedurende de afgelopen jaren. De enorme morele druk over wat men de wereld had aangedaan was niet in één klap weg – ook niet met de indrukwekkende knieval die bondskanselier Willy Brandt maakte in het joodse getto van Warschau. En ook niet na de zeer indrukwekkende rede van de Duitse president Von Weizsäcker. Duitsland moest zoeken naar een rolvervulling die toelaatbaar was. De Europese as die met Frankrijk ontstond heeft bijgedragen aan een toenemende acceptatie van Duitsland door de andere lidstaten. Geleidelijk aan ontwikkelt Duitsland zich dan ook in ‘de rol van leider zonder te overheersen’.

 

Krop merkt ten aanzien van de toekomstige rol van Duitsland op dat als de Duitsers een grotere stem willen in de Europese politiek bezinning op Duitse betrokkenheid bij vrede en veiligheid nodig is. Welke wordt haar rol bij de herstructurering van de NAVO bijvoorbeeld? En wat is haar positie bij het spanningsveld verdergaande Europese integratie versus uitbreiding van de Europese Unie? Kortom: wie hakt de knoop door t.a.v. doorkoersen als Europa van vertrouwen of als Europa op basis van een geïntegreerd politiek systeem? Kiezen we voor het laatste dan is handhaving van afspraken bij nationaal begrotingsbeleid en coördinatie van het economisch beleid effectiever. In het laatste hoofdstuk komt Krop terug op deze zaken onder de vraagstelling ‘een Duits Europa’ of ‘een Europees Duitsland’?

 

De studie Hart van Europa; hoe Duitsland ons uit de crisis voert en tegen welke prijs biedt de lezer onderbouwde zienswijzen en redeneringen over de relaties tussen de Europese staten en hun relatie tot de Europese Unie. De analyses van de zwakke punten van de euro en van de Unie komen goed naar voren. Een uitstekend boek voor ieder die op een zinvolle wijze wil deelnemen aan het debat over ons Europa en de rol van Duitsland daarin. Ook nu waar stromen mensen zich verplaatsen in Europa is de soms wat weifelende rol van Duitsland merkbaar. Enerzijds ‘wir schaffen es’ en anderzijds bewustzijn dat ook grenzen gesteld moeten worden. Welke? Bij die koerszoekende positie speelt nog steeds de nawerking van de historie door.