In het boek ‘Huh?! De techniek van het omdenken’ beschrijft Berthold Gunster vele valkuilen in ons denken over wat zich aandient en over het oplossen van problemen. De strategieën die hij presenteert om ‘vastdenken’ te voorkomen of te doorbreken zijn waardevol.

 

Het is een denkkunst om problemen te leren kantelen in uitdagende mogelijkheden. Dat is de kern in veel denkbenaderingen die Gunster in ‘Huh?! De techniek van het omdenken’ beschrijft om geijkte denkpatronen te doorbreken. Denken bestaat immers uit interpreteren en construeren; en op basis daarvan een bepaald gevoel ontwikkelen en actie ondernemen. Bij dat interpreteren en construeren ontstaan vaak comfort versterkende denkpatronen. Het denken zet zich dan vast.

Gunster analyseert in zijn boek veelvoorkomende fouten bij het doordenken van een probleem. Zijn algemene suggestie: maak van een probleem een feit en construeer daaruit mogelijkheden die passen bij het betreffende aspect dat zich aandient.

 

Daartoe is het essentieel niet in de in de psychologie vaak beschreven waarnemingsfouten te trappen. Dus: wat zich aandient doorgronden aan de hand van vragen zoals ‘wat is het probleem, is het echt wel een probleem, ben jezelf niet het probleem en is het probleem mogelijk de bedoeling’. Deze vragen misstaan in elk geval niet in een coachingrelatie; zeker waar het de laatste twee vragen betreft.

 

Gunster presenteert een groot aantal strategieën waarvan we er enkele zullen noemen. De strategie van het accepteren is van belang om geen energie te mobiliseren tegen ‘zaken die nu eenmaal spelen’. Wat zich aandient is wat het is. Soms heeft het zin af te wachten en een andere keer juist te bekrachtigen wat goed is. De strategieën van het focussen en het elimineren zijn waardevol in complexe situaties waarin veel onvoorspelbare ontwikkelingen zich aandienen. Ten slotte (zonder hier volledig te willen zijn) vermeldt hij ook de strategie van de rolomkering die waardevol is om jezelf of de ander eens vanuit een ander perspectief waar te nemen.

 

Gunster wil het (alledaagse en zakelijke) denken dus verrijken met ‘derde benaderingen’: niet het glas is halfvol of halfleeg. Deze ‘derde benaderingen’ moeten leiden tot een andere probleemdefiniëring en oplossing. Dus niet vanuit een tunnelvisie komen tot een bij-voorbaat-vaststaande situatiebeschrijving en oplossing arsenaal. Hij geeft vele praktijkvoorbeelden. In de afgelopen decennia zijn meer van deze strategieën en tactieken beschreven. De Bono was er een van. Gunster citeert hem ook enkele malen.

 

Wie heeft er baat bij dit verzorgde boek? In coachingrelaties is het waardevol om de persoon die begeleid wordt zich eens te laten verdiepen in een strategie die mogelijk zijn ‘vastdenken’ kan los maken. Hij kan zich als vervolg op een van de bijeenkomsten verdiepen aan de hand van enkele hoofdstukken. Ook begeleiders van persoonlijke ontwikkelingstrainingen kunnen gericht enkele van de aangeboden strategieën als te overdenken mogelijkheden aanbieden om iemand te ontdooien uit vastgezette posities van ‘zo is het nu eenmaal …’