Het plein achter het Centraal station in Amsterdam hoeft geen regels. Iedereen verwachtte een chaos. Fietsers, bromfietsen, snorfietsen, scooters, scootmobielen en voetgangers moeten de ruimte met elkaar delen in de ‘shared space’. Mooie siertegels maar geen stroken of verkeersborden. Ieder deelt naar eigen inzicht de ruimte met de ander. Komen de stromen treinpassagiers niet in de knel? Velen hielden van te voren hun hart vast.

 

Het menselijk kompas doet wonderen. Alles en iedereen krioelt door elkaar. Oogcontact maken, aanvoelen wat de ander gaat doen, reflecteren en anticiperen. De mens bezit deze briljante eigenschappen. Hier zien we ze in werking. Het doet denken aan Sail Amsterdam. Daar zie je hoe kleine en grote boten zich tot elkaar verhouden op heel organische wijze.

 

We weten het ook uit andere disciplines: ga niet teveel sturen en reglementeren. Laat zelfsturing ontstaan. De Belgische Nobelprijswinnaar Prigogine (1985) heeft baanbrekend onderzoek verricht naar orde uit chaos. Het zelfsturend vermogen om chaos te hanteren is de grondvest voor biologen die stellen dat een levend wezen is geordend én ongeordend. Want bij eerste waarneming van zowel Het Plein achter CS als Sail geeft aan dat er volslagen chaos is. Je weet niet zeker of er zelfordening uit voortkomt. Kwantumfysici benadrukken dat er altijd onzekerheid is over positie en beweging van deeltjes. Je weet niet zeker of die ene fietser naar links of naar rechts gaat. En antropologen zeggen dat sociale verbanden afhankelijk zijn van het creatief omgaan met omringende wanordelijke wervelingen. Maar creativiteit is niet alleen voorbehouden aan managers …