Loïc Wacquant presenteert in Paria’s van de stad; Nieuwe marginaliteit in tijden van neoliberalisme zijn vergelijkend sociologisch onderzoek naar het zwarte getto in Chicago en de banlieues in Frankrijk. Zijn onderzoeksopzet bestaat uit statisch onderzoek, veldonderzoek, wetenschappelijke literatuur en beleidsnota’s. Wacquant laat zien dat het neoliberale kapitalisme tot nieuw leefvormen van marginaliteit heeft geleid in de Verenigde Staten met alle sociale gevolgen van dien. Ook recent onderzoek van o.a. Piketty (2016) laat zien dat de vermogenskloof tussen rijk en arm alleen maar groter wordt. 

 

De Franse wetenschapper Loïc Wacquant laat in Paria’s van de stad zien dat zwarten in de VS als tweederangsburgers worden verbannen naar getto’s. Deze vorm van relegatie creëert een maatschappelijke marginaliteit die zich niet laat vergelijken met de gemeenschapsgetto’s (saamhorigheid en trots) zoals die ontstonden medio vorige eeuw. Nu is er sprake van hypergetto’s die zijn gecreëerd op basis van ras en klasse tegen de achtergrond van inkrimpende arbeidsmarkten en een desastreuze afbouw van de toch al karige verzorgingsstaat. Wacquant (en ook Sassen 2011, 2014) treedt met zijn onderzoek in de steden in de sociologische voetsporen van o.a. Hannerz (1983).

 

Wacquant concludeert dat je de uitzichtloze leefomstandigheden in de hypergetto’s niet kunt vergelijken met de banlieues in Frankrijk. Daarom moet je ook niet het begrip getto overnemen om mensen in de Franse voorsteden daarmee te labelen. In de Verenigde Staten is volgens Wacquant sprake van massaal structureel geweld dat ‘van bovenaf’ is opgelegd en verstrekkende sociaal-politieke en economische gevolgen heeft voor kans zwakke mensen in de huidige meritocratie. Werkloosheid, armoede en gedwongen relegatie naar verloederende ‘banbuurten’ zonder publieke middelen. Uiteindelijk leidend tot stigmatisering in het dagelijkse bestaan en in het politieke discours. In de Amerikaanse steden is sprake van een grote kloof tussen twee samenleving: de rijken en de uitzichtloze homogene ‘underclass’ in hun sterk afgescheiden sociale leefruimten. De segregatie is onvrijwillig, een vrijwel volledige opsluiting, eeuwigdurend en voor velen leidend tot een dodelijke loterij, constateert Wacquant.

 

Dat is anders in de ‘ceinture rouge’ de voorsteden in Parijs met hun meestal linkse burgemeesters. Het zijn geen getto’s maar populariserende journalisten en op de onderbuik inspelende politici plakken dat etiket met haar ‘macht van de taal’ vaak op deze banlieues. Wacquant wijst erop dat het zelfs gevaarlijk is te dwepen met deze vorm van trans-Atlantische transfer van concepten. Het zijn kleine arbeiders banlieues met een hoge concentratie van minderheden maar verder zeer heterogeen samengesteld. De bewoners die er ‘per toeval’ wonen (en dus niet zijn verbannen) staan wel in contact met de omgevende wereld. En de ‘cités’ zijn niet geproletariseerd. In de grote banlieues Courneuve en Quatre Mille wonen nog steeds voor het grootste deel autochtone Fransen. Cijfers betreffende misdaad, werkloosheid, armoede en verloedering in de ‘cités’ zijn niet te vergelijken met die van de getto’s. Wacquant concludeert dan ook dat het niet juist is om de Franse banlieues aan te duiden als getto’s waar ongewenste groepen bewust heen worden verbannen.

 

Wacquant heeft met Paria’s van de stad; Nieuwe marginaliteit in tijden van neoliberalisme een uitstekend onderzoek gepresenteerd over wantoestanden in Amerikaanse getto’s in vergelijking met het leven in Franse banlieues. Voor studenten antropologie, sociologie en geschiedenis een inspirerend boek. Nadeel zijn de lange zinnen, een enkele keer één zin van een halve pagina.